Εννέα αποφθέγματα του Βέρνερ Χάιζενμπεργκ

 

Ο Βέρνερ Καρλ Χάιζενμπεργκ (Werner Karl Heisenberg, Βύρτσμπουργκ, 5 Δεκεμβρίου 1901 – Μόναχο, 1 Φεβρουαρίου 1976), γνωστός και ως «Ο Δολοφόνος του Μπορ», ήταν Γερμανός φυσικός, με σπουδαία συμβολή στη θεμελίωση της Κβαντομηχανικής, για την οποία τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής του 1932.  Το 1927 διατύπωσε ο ίδιος ο Χάιζενμπεργκ την «Αρχή της απροσδιοριστίας», μετά από στενή συνεργασία με τον Νιλς Μπορ. Η αρχή της απροσδιοριστίας έδινε μια τελείως νέα ερμηνεία για τον φυσικό κόσμο, όπως ότι κύμα και σωματίδιο είναι διαφορετικές θεωρήσεις του ίδιου πράγματος, καθώς και την ουσιαστική εξήγηση της σταθερότητας της ύλης. Στη θέση της αιτιότητας της Κλασικής Φυσικής, μπήκε η τυχαιότητα των γεγονότων.

Κάνουμε ένα βασικό λάθος όταν διαχωρίζουμε τα μέρη από το όλον: το λάθος να εξατομικεύουμε αυτό που δεν εξατομικεύεται. Η ενότητα και η συμπληρωματικότητα συνιστούν την πραγματικότητα.

Η θητεία στην αρχαία Ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στη γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στη λέξη και το εννοιολογικό περιεχόμενο.

(απόσπασμα από την ομιλία του κατά τη βράβευσή του από το ΕΜΠ το 1966)

Αυτό που παρατηρούμε δεν είναι η ίδια η φύση, αλλά το κομμάτι της φύσης που αποκαλύπτεται στη μέθοδο έρευνας που χρησιμοποιούμε.

Είναι ολέθριο να επαναπαύεται κανείς πάνω στις δάφνες του. Είναι σαν να κοιμάσαι πάνω στο χιόνι. Σε παίρνει ο ύπνος και πεθαίνεις.

Όσο μεγαλύτερη η ακρίβεια με την οποία προσδιορίζεται η θέση ενός σώματος, τόσο μικρότερη είναι η ακρίβεια με την οποία προσδιορίζεται η φορά και η ταχύτητά του.

(η «Αρχή της Απροσδιοριστίας»)

Οι μαθηματικοί τύποι δεν είναι απεικόνιση της φύσης, αλλά μάλλον της γνώσης που έχουμε για τη φύση.

Όχι μόνο το σύμπαν είναι πιο παράξενο απ’ ό,τι φανταζόμαστε, αλλά είναι πιο παράξενο απ’ ό,τι μπορούμε να φανταστούμε.

Προσπαθούμε να κατανοήσουμε τα φαινόμενα, και στην πορεία συνειδητοποιούμε ότι όλη η κατανόηση αρχίζει με την αναγνώριση ομοιοτήτων και σταθερών επαναλήψεων στα φαινόμενα.

Ειδικός είναι κάποιος που γνωρίζει μερικά από τα χειρότερα σφάλματα που έχουν γίνει στο πεδίο του, και πώς να τα αποφεύγει.