Είναι δύσκολο να πει κανείς ότι έχει κάποιον πραγματικό φίλο. Εννοώντας έναν άνθρωπο με τον οποίο αγαπά τα ίδια πράγματα, ίδιες μουσικές, ίδια βιβλία, ίδιες παραστάσεις. Επίσης, έναν άνθρωπο με τον οποίο μοιράζεται κοινά πιστεύω, κοινές αγάπες, κοινές απέχθειες, κοινή κοσμοθεώρηση. Όταν συμβεί αυτό, μπορούμε να πούμε πως δύο αδελφές ψυχές αντάμωσαν. Αυτό συνέβη στην περίπτωση του Τόμας Μπέρνχαρντ και του Πάουλ Βιτγκενστάιν. Ο πρώτος ήταν ο διασημότερος, ίσως, Αυστριακός συγγραφέας. Ο δεύτερος ήταν ανιψιός του Αυστριακού, επίσης, φιλοσόφου Βίκτορ Βιτγκενστάιν.
Ο Τόμας Μπέρνχαρντ στο βιβλίο του με τίτλο "Ο ανιψιός του Βιτγκενστάιν" μας αποκαλύπτει τις ποιότητες του καρδιακού του φίλου Πάουλ, ενός ανθρώπου προικισμένου με οξεία αντίληψη, οξυδέρκεια, βαθιές γνώσεις σε πολλά γνωστικά πεδία και στην ανθρώπινη κατάσταση. Απολάμβαναν και οι δύο την κλασική μουσική και το λυρικό τραγούδι, την ανάγνωση και το να χλευάζουν τα στραβά των συμπατριωτών τους. Πέρα, όμως, από φόρο τιμής στον παλιό του φίλο, στο βιβλίο για το οποίο γράφω, ο Μπέρνχαρντ βρίσκει αφορμή να μιλήσει για πράγματα που αγαπούσε και, κυρίως, για πράγματα που τον ενοχλούσαν ή και τον πλήγωναν. Γράφει για την μικρόψυχη κρατικοδίαιτη διανόηση και για την αδιαφορία την πολιτικών απέναντι στο πνεύμα. Γράφει ακόμα για την έλλειψη παιδείας που χαρακτηρίζει τους πολιτικούς άρχοντες στην χώρα του - ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Γράφει ακόμη και για την έλλειψη ήθους από πλευράς λειτουργών ακόμη των τεχνών. Δεν μένει μονάχα εκεί. Το βιβλίο του είναι μια οξεία κριτική στους θεράποντες ιατρούς που ασχολούνται με τις ψυχικές νόσους. Επίσης, πρόκειται ένα δριμύ κατηγορώ στην μικροαστική νοοτροπία νεόπλουτων που εκτιμούν μονάχα το κέρδος απαξιώνοντας τις τέχνες και την πνευματική εργασία θέτοντας στο περιθώριο, απαξιωτικά, "ιδιόρρυθμους" συγγενείς που ξεφεύγουν από τη νόρμα. Τέλος, ο συγγραφέας ασκεί σκληρή αυτοκριτική ομολογώντας την αποτυχία του να διαχειριστεί την πνευματική παρακμή του φίλου του, λίγο πριν αυτός φτάσει στο τέλος της ζωής του.
Το βιβλίο αυτό είναι ανάγνωσμα συναρπαστικό αλλά δύσκολο. Αυτό οφείλεται στον συνειρμικό τρόπο γραφής. Είναι συχνές οι παρεκβάσεις στην αφήγηση και συνδυάζονται με μακροπερίοδο λόγο. Επίσης, η επιλογή του συγγραφέα να επαναλαμβάνει ολόκληρες φράσεις, δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Ωστόσο, είναι γεγονός πως μόλις συνηθίσει κάνεις αυτή την ιδιόμορφη αφηγηματική επιλογή, φτάνει να απολαμβάνει το όλο πράγμα. Στο επίμετρο επισημαίνεται πως αυτή η τεχνική αποδίδει περισσότερο στο γερμανικό κείμενο, καθώς σκοπός του Μπέρνχαρντ είναι δώσει μια αίσθηση μουσικότητας κάτι που φανερά στερείται η γερμανική γλώσσα. Έχει άλλες αρετές, αλλά αυτό είναι μια άλλη κουβέντα. Όσο για το πως αποδίδει η τεχνική των επαναλήψεων στα ελληνικά, οφείλω να παραδεχτώ ότι όπως υπονοήθηκε πιο πάνω, κάπως ξενίζει τον αναγνώστη. Ωστόσο, επί τέλους, υπάρχουν και αναγνώστες που επιζητούν μικρές ή μεγάλες προκλήσεις στα αναγνώσματα τους.
Το σίγουρο είναι πως "Ο ανιψιός του Βιτγκενστάιν" θα ανταμείψει όποιον και οποία δεν πτοηθεί και δεν φοβηθεί να ξεφύγει λίγο έστω από τα συνηθισμένα. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα.
ο Τοποτηρητής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου