Αυτό τον καιρό διαβάζω από τις Εκδόσεις Στιγμή έναν μικρό τόμο με μικρές επιλογές - περικοπές ας πούμε - από το σύνολο των βιβλίων του Γερμανού φιλοσόφου Ιμμάνουελ Καντ. Την επιλογή των αποσπασμάτων και τη μετάφρασή τους πραγματοποίησε ο Κώστας Ανδρουλιδάκης, υπεύθυνος και για το αρκετά ενδιαφέρον και χρήσιμο εισαγωγικό σημείωμα. Δεν είναι η πρώτη φορά που δημοσιεύεται στον Τοποτηρητή κάτι σχετικά με τον εν λόγω φιλόσοφο ούτε θα είναι η τελευταία. Έχω πάρα πολλά να διαβάσω από το έργο του και απέχω παρασάγγας από το να έχω την ψευδαίσθηση ότι έχω καταλάβει πλήρως και ουσιαστικά το σύνολο της σκέψης του. Αμφιβάλω αν θα καταφέρω ποτέ κάτι τέτοιο, αλλά όσο ζω, ελπίζω. Σε κάθε περίπτωση, επειδή με τρώει το ...νύχι μου, θέλω να γράψω δυο τρία πράγματα που μου έχουν μείνει από το μέχρι τώρα διάβασμα.
Τα πρώτα βιβλία του Καντ θεωρείται πως είναι πιο προσβάσιμα ως προς την ανάγνωση και κατανόηση για τον επίδοξο αναγνώστη και την επίδοξη αναγνώστρια, σε σχέση, φυσικά με τα κατοπινά του γραπτά, με πρώτο και καλύτερο την "Κριτική του Καθαρού Λόγου". Ο Κασσίρερ στο "Καντ. Η ζωή και το έργο του" στα 1918, σχολιάζοντας το ύφος της "Κριτικής του Καθαρού Λόγου" γράφει: "Η ελεύθερη κίνηση του πνεύματος και της φαντασίας αντικαθίσταται εδώ από την αυστηρότητα της αφηρημένης εννοιολογικής ανάλυσης, η ανώτερη χάρη και το χιούμορ...από τη βαρειά σχολαστική σοβαρότητα". Ο λόγος γι' αυτή την, ας την πούμε, συσκότιση του γλωσσικού ύφους, είναι η ανάγκη του Ιμμάνουελ Κάντ να διατυπώσει λέξεις που να δηλώνουν έννοιες καινούργιες, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στη δική του σκέψη. Η ανάγκη του να εκφραστεί με την μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια, τον οδηγεί σε εκφράσεις, ίσως, αρκετά εξεζητημένες για τον μέσο αναγνώστη, όχι μονάχα για εκείνη την εποχή, αλλά ακόμη και για σήμερα. Εξάλλου, την εποχή που έζησε ο Καντ (γενν. 1724 - θαν. 1804), ήταν ακόμη, σχετικά πρόσφατη η συνήθεια των Γερμανών φιλοσόφων να γράφουν στα γερμανικά. Για αιώνες, όλες οι διατριβές, επιστημονικές πραγματείες κλπ στη Δυτική Ευρώπη γράφονταν στα λατινικά. Ο Νεύτωνας, ο Καρτέσιος κι ο Σπινόζα, έγραψαν τα σπουδαία έργα τους στα λατινικά και όχι στις μητρικές τους γλώσσες. Αυτή η συνήθεια - παράδοση - άλλαξε εξ αιτίας του Διαφωτισμού και του ενδιαφέροντος για τις εθνικές γλώσσες. Συνεπώς, ο Καντ ανήκε και ο ίδιος σε μια γενιά διανοούμενων που όφειλαν οι ίδιοι να δημιουργήσουν την απαιτούμενη επιστημονική ορολογία, έργο τιτάνιο και ανυπολόγιστα κοπιαστικό, όπως μπορεί να γίνει κατανοητό. Επιπλέον, στην εισαγωγή που επιμελήθηκε ο κ. Ανδρουλιδάκης στον τόμο που διαβάζω, γίνεται σαφές ότι ο φιλόσοφος από το άλλοτε Κένιξμπεργκ και σημερινό Καλίνινγκραντ θεωρούσε καθήκον του - "καθήκον", κεντρική έννοια στην ηθική φιλοσοφία του Καντ - να βρει τον πλέον κατάλληλο τρόπο να διατυπώσει με τον πλέον αρμόζοντα τρόπο τις θέσεις και τα επιχειρήματά του. Ο ίδιος, παραδέχεται το κοπιαστικό έργο που περιμένει τον αναγνώστη, ταυτόχρονα διεκδικεί το δικαίωμα να απαιτεί από τον τελευταίο να διαβάσει με προσοχή τα γραπτά του, και όχι, απλά, να τα φυλλομετρήσει. Αυτά για την ώρα.
ο Τοποτηρητής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου