"Το χρώμα των ροδιών" του Σεργκέι Παρατζάνοφ - Λίγα λόγια

 

Μια από τις μεγαλύτερες παρανοήσεις σχετικά με τις τέχνες είναι πως ένα έργο τέχνης πρέπει σώνει και καλά να βγάζει νόημα, να μην αφήνει νοηματικά κενά κλπ κλπ. Πρόκειται για τον μεγάλο βραχνά του "τι θέλει να πει ο ποιητής". Στη Φιλοσοφική στο μάθημα της Διδακτικής της Λογοτεχνίας, θυμάμαι τον σεβάσμιο καθηγητή κ. Σπανό να μας λέει και να μας ξαναλέει "όποιος στις εξετάσεις μου γράψει, ο ποιητής θέλει να πει το τάδε, να το ξέρετε, θα κοπεί"! Αυτό θυμήθηκα αφού απόλαυσα το "Χρώμα των ροδιών" του Σοβιετικού σκηνοθέτη Σεργκέι Ιωσήφοβιτς Παρατζάνοφ, γεννημένου στην Τιφλίδα της Γεωργίας από Αρμένιους γονείς.

"Το χρώμα των ροδιών" (στα αρμένικα Նռան գույնը, με λατινικούς χαρακτήρες: Nran guyne) γυρίστηκε το 1969 στην Αρμενία (τότε Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Αρμενίας) όταν ο Παρατζάνοφ επισκέφτηκε την γη των προγόνων του. Αφετηρία για την δημιουργία της ταινίας ήταν η ζωή του παλαιότερου Αρμένιου ποιητή Σαγιάτ Νόβα. Εντούτοις, ευθύς εξαρχής, στα πρώτα καρέ του φιλμ ο καλλιτέχνης μας δηλώνει πως δεν πρόκειται για μια βιογραφική, γραμμική αφήγηση της ιστορίας του ποιητή, αλλά μια προσπάθεια απόδοσης του συναισθηματικού του κόσμου σε διάφορες στιγμές του βίου του.

Μακριά από τις επιταγές του καλλιτεχνικού ρεύματος του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, στο "Χρώμα των ροδιών" έχουμε μια αλλεπάλληλη αποτύπωση στιγμιότυπων με τη λογική πίνακα ζωγραφικής. Πρόκειται για ένα σύνολο εικόνων με φανταχτερά χρώμα με κυρίαρχες τις αποχρώσεις του κόκκινου, της ώχρας, του βαθιού μπλε κ.α. Πρόκειται για ένα σινεμά ποιητικό, με πλήθος από σύμβολα, σαφή και μη, γεμάτο οργιάζουσα έμπνευση. Δεν σε νοιάζει που δεν υπάρχουν διάλογοι, το αποτέλεσμα σε υποβάλλει σε μια παραισθητική κατάσταση που συνεχίζει και αρκετά μετά το πέρας της παρακολούθησης της ταινίας.

Η ταινία απορρίφθηκε από τις αρχές ως αποκλίνουσα από τις αρχές του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Δεν επετράπει στον Σεργκέι Παρατζάνοφ να ξανακάνει ταινία για πολλά χρόνια, ενώ κυνηγήθηκε από το καθεστώς με χαλκευμένες κατηγορίες για ομοφυλοφυλία, καταδικαζόμενος σε πέντε χρόνια καταναγκαστικά έργα. Απελευθερώθηκε ύστερα από τέσσερα χρόνια όταν ο Λουί Αραγκόν σε συνάντηση που είχε με τον Μπρέζνιεφ, τότε ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης, στα Μπαλέτα Μπολσόι, ο πρώτος ζήτησε από τον τελευταίο να απελευθερωθεί ο σπουδαίος σκηνοθέτης.

Ο Σεργκέι Παρατζάνοφ είχε αμοιβαία εκτίμηση και φιλία με τον άλλο μεγάλο Σοβιετικό ποιητή του κινηματογράφου Αντρέι Ταρκόφσκι ο οποίος έχει πει πως αγαπούσε την "ποιητική ικανότητα [του Παρατζάνοφ] να αγαπά την ομορφιά και την ικανότητά του να παραμένει απολύτως ελεύθερος εντός των πλαισίων του δικού του οράματος". Ανάμεσα στους θαυμαστές του Παρατζάνοφ συγκαταλέγονται οι Μάρτιν Σκορσέζε, Μικελάντζελο Αντονιόνι, Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Φράνσις Φορντ Κόπολα, Ζαν Λικ Γκοντάρ μεταξύ άλλων.

ο Τοποτηρητής