Στα τέλη της περσινής χρονιάς διάβασα το "Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο" του Βρετανού συγγραφέα κατασκοπευτικών μυθιστορημάτων Τζον Λε Καρέ. Αυτό το βιβλίο είχε γνωρίσει μεγάλη επιτυχία με αποτέλεσμα να γίνει ταινία με πρωταγωνιστή τον τεράστιο Ουαλλό Ρίτσαρντ Μπάρτον. Την ταινία δεν την έχω δει αλλά είναι μέσα στα σχέδιά μου να την δω κάποια στιγμή με κάποιο τρόπο. Μόλις χθες τελείωσα την ανάγνωση ενός άλλου βιβλίου του Λε Καρέ με τίτλο "Ο εντιμότατος μαθητής" το οποίο εκδόθηκε πρώτη φορά στα 1977. Διάβασα την μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου για τις εκδόσεις Καστανιώτη (2009). Δηλώνω ενθουσιασμένος. Πρώτη φορά αισθάνθηκα μια δυσφορία για το γεγονός ότι η ανάγνωση μιας ιστορίας θα τελείωνε, κάτι που όπως και να το κάνουμε, κάτι λέει.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο:
Η βρετανική μυστική υπηρεσία, το «Σέρκους», έχει καταποντιστεί μετά την αποκάλυψη πως ένα από τα βασικότερα στελέχη της ήταν «τυφλοπόντικας» των Σοβιετικών, και τώρα της δίνεται μια μοναδική ευκαιρία να αναστηθεί. Ο αρχηγός της Τζορτζ Σμάιλι, τυπικός μεσήλικας Εγγλέζος, παχύς και διοπτροφόρος, αναθέτει την αποστολή στον «εντιμότατο» Τζέρι Γουέστερμπι, άσημο δημοσιογράφο, αποτυχημένο συγγραφέα και περιστασιακό πράκτορα. Αυτός θα πρέπει να παγιδεύσει τον Ντρέικ Κο, μεγιστάνα και λαθρέμπορο οπίου του Χονγκ Κονγκ, παραλήπτη ενός αστρονομικού ποσού από τους Σοβιετικούς. Ταξιδεύοντας από το Χονγκ Κονγκ στην Μπανγκόκ, την Πνομ Πεν, τη Σαϊγκόν και τη Βιεντιάν, ο Γουέστερμπι βρίσκεται αντιμέτωπος με τη φρίκη του πολέμου και τη διαφθορά «εχθρών» και «φίλων».
Ο Τζον Λε Καρέ είχε υπάρξει ο ίδιος κατάσκοπος για κάποια χρόνια. Αποτάχθηκε αναγκαστικά όταν ένας άλλος Βρετανός κατάσκοπος αυτομόλησε προς την πλευρά των Σοβιετικών δίνοντας έναν κατάλογο με τα στοιχεία άλλων Βρετανών πρακτόρων καταστρέφοντας την κάλυψή τους. Ανάμεσά τους ήταν και ο Ντέιβιντ Κόρνγουελ, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Τζον Λε Καρέ. Αντιλαμβανόμαστε, φυσικά ότι οι εμπειρίες του ως στέλεχος των μυστικών υπηρεσιών της πατρίδας του δίνουν επιπλέον βαρύτητα στα γραπτά του, μια επιπρόσθετη αίσθηση αληθοφάνειας.
Ο "Εντιμότατος μαθητής" θα ξενίσει τους αναγνώστες που αγαπούν την καταιγιστική πλοκή και τις ατελείωτες ανατροπές. Η ιστορία προχωρά αρκετά αργά καθώς ο Λε Καρέ τονίζει αρκετές έως πολλές λεπτομέρειες. Αυτό που, ισορροπεί την κατάσταση είναι το γλαφυρό ύφος του συγγραφέα, διανθισμένο με νόστιμα δείγματα λεπτής αλλά αμείλικτης ειρωνείας. Επίσης, στα προσμετράται η επιμονή στην σκιαγράφηση όλων των χαρακτήρων του μυθιστορήματος, όχι μονάχα των πρωταγωνιστών. Αυτό δείχνει βαθιά γνώσει του ψυχισμού πολλών και διαφορετικών ανθρωποτύπων και, φυσικά, μεράκι. Όμως, πέρα από αυτά, κρίνεται σημαντικό γιατί έτσι δίνεται στον αναγνώστη η δυνατότητα να αντιληφθεί τα κίνητρα των προσώπων που παρελαύνουν στις σελίδες, το πώς δηλαδή ο καθένας και η καθεμιά φτάνει σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Και, βέβαια, δίνεται τροφή για σκέψη.
Στα μάτια του σημερινού αναγνώστη και της σημερινής αναγνώστριας, ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται οι γυναικείοι χαρακτήρες, σίγουρα θα φανεί αναχρονιστικός, παρωχημένος και ενοχλητικά σεξιστικός. Οπωσδήποτε, χαρακτηρίζει παλιές εποχές κατά τις οποίες τέτοια στερεότυπα θεωρούνταν κανονικότητα. Όπως προαναφέρθηκε, το βιβλίο γράφτηκε στη δεκαετία του 1970 και οι ανδρικοί χαρακτήρες στο σύνολο είναι μεσήλικες και πάνω. Εξάλλου το μεγάλο μέρος της ιστορίας εκτυλίσσεται σε χώρες όπως η Ταϊλάνδη, το Λάος, το Βιετνάμ και η Καμπότζη λίγο πριν την επικράτηση των Ερυθρών Χμερ και βέβαια το Χονγκ Κονγκ. Μιλάμε, δηλαδή, για βαθιά συντηρητικές κοινωνίες με εξαθλιωμένους πληθυσμούς.
Η γραφή, είπαμε, είναι γοητευτική και αξίζει έπαινος στον μεταφραστή για την εξαιρετική του επίδοση σε υλικό ογκώδες και απαιτητικό. Παρόλα αυτά, μια ένσταση: στο κείμενο συνάντησα κάμποσες φράσεις στα γαλλικά. Δε γνωρίζω αν στην πρωτότυπη έκδοση απουσιάζει επίσης η μετάφραση αυτών των προτάσεων από τα γαλλικά, σε κάποια υποσημείωση ίσως. Νομίζω, πως η γνώση του περιεχομένου αυτών των φράσεων θα είχε την αξία της.
Σε κάθε περίπτωση "Ο εντιμότατος μαθητής" έχει χαρακτηριστεί ως "ένα από τα καλύτερα αγγλικά μυθιστορήματα της δεκαετίας του '70" από τους Times. Ούτε κατά διάνοια δεν πλησιάζω μια βασική, έστω, γνώση της αγγλικής λογοτεχνίας στο σύνολό της. Εντούτοις, με γοήτευσε το βιβλίο αυτό σε τόσο μεγάλο βαθμό που δεν βλέπω τον λόγο γιατί να έχω την παραμικρή αμφιβολία.
ο Τοποτηρητής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου